Goavgge - garra ballo

Goavgge l dábálasj. Dat la rubmaha vuohke vuosedit gå juojddá duv balldá.Dån i dalloj máhte duv rubmahav stivrrit. Muhttijn la nuoges ájádusájn mij goavgev álgát. Máhtá aj goavgev oadjot muhtem vidjurijs, márjju danen gå mujttádahttá juojddá mij la duv åvdebut balldám.

Moatteláhkáj goavgge váseduvvá umasse ulmutjijs.. Dála l muhtem buojkulvisá gåk máhttá dåbddot:

• Dån dåbdo duv tsåhke garrasabbu jali ruvábu svargat.
• Dån máhtá vájvet vuojŋŋat jali sjattá å.
• Máhttá dåbbdot degu tjajdas tjoajven jali däddagav vuobdan.
• Máhttá gullut degu sjattá liehkas jali galmas sisbieles.
• Dån máhtá gåjkes njálmen sjaddat, gådtjådärddagin jali tjoajvvebáktjasav oadtjot.
• Dån máhtá dåbddot tjiergijdimev giedaj jali juolgij.
• Dån máhtá skielbestit jali fámodisáv diehkuj då.

Muhttijn goavggegoahtá binnáv ja máŋŋel garrasabbo sjaddá. Muhttijn goavgge boahtá háhppelit, dav gåhttju iehpedádjumládam. Máhttá årrot unugis ja baldos dåbddo, valla ij la várálasj. Goavgge álu vássá soames minuvta duogen.

Muhtemij la goavgge mij álu ruoptus boahta, jali guhkes ájgev bissu. Jus dån vieso gåvgijn guhkes ájgev de soajttá vidjurijt garvvet majt jahká dunji goavgev vaddá. Dat hieret duv viessot dav iellemav majt sidá, ja mij máhttá goavgev värranit.

Guládalá suojttoguovdátjijn jali psykiatralasj rabásduosstodagán jus guorrasa soames dájs vigijs:

• Dån garvá bájkijt jali vidjurijt danen gå balá goavgev oadtjot.
• Dujna li årrum moattebállásasj ládama binnemus máno á.
• Dån riek balá jali la nággidum muhtem ásjijt dá.
• Dån binneda duv goavgev alkoholajn, narkotihkijn jali báktji ietjat.

Danna máhtá sujtov gávnnat (Hitta vård). Ållo duosstodagájt máhtá gulladallat gå danna loggi sisi loggi sisi (Logga in).

Skuolka nummár 1177 jus sidá viehkev gåk sujtov gávna. Da gudi vásstedi li skihpasujttára. Dån máhtá dárustit vaj ieŋŋgisgielav ságastit.

Jus la råhtto

Åhtså sujtov dalága gáhtjosviehkemduosstodagán jus ihkeva nievret väjá jali usjudalá dån ij dassti viessot sidá.

Dåbdåk soabmásav gut riek nievret vädjá jali usjudallá ietjasav sårmmit? Viehkeda dav ulmutjav guládallat sujtujn. Dån máhtá skuolkkat 112 jus jáhká hekkanieda l.

Gávnnuji vuoge majt máhtá dalága dáhkat gå goavgge boahtá. Dån máhtá gähttjalit iehtjadav dahkat, degu vádtset, låhkåt girjev jali soabmasijn ságastit. Máhtá aj loajttohárjjidusájt dahkat jali juoga massta jasskida.

Gávnnuji aj vuoge gåk guhkes ájggáj buorrána. Gähttjala buoragit bårråt, vuojŋadit jali oadet nuohkásit ja hárjjidalá.

Le gus dujna goavgge årrum åvddåla  ja dåbddåm juoga mij viehkedij? Gähttjala dahkat sämmi láhkáj vit. Ájnnasamos la viessot duv iellemav gåk sidá, sämmi bále gå hárjjidalá goavgev dåmadit.

Gávnnuji moadda lágasj dálkudime ma máhtti viehkedit jus dujna l goavgge. Máhtá viehkev ja rádev oadtjot gåk oadá, bårå, ja hárjjidalá buorebut ja gåk binneda alkoholav. Unnan divudusá aj dahki ärádusájt. Dån oattjo aj sujttovirggealmatjij ságastit ma duv bagádi. Dav psykoterapiddjan gåhtjoduvvá. Jus dujna l årrum goavgge guhkes ájgev de gávnnuji dálkkasa ma máhtti viehkedit.

Gulldala dan ulmutjij gut nievret vädjá. Giehto goavgge ij la váralasj. Sidá suv oahppat ienebut goavge birra ja gåk máhttá väddját. Máhtá aj gähttjalit oadtjot suv suojtov åhtsåt.

Ale val håjen sjattá jus dat ulmusj ij gulldala. Ájnnasamos la sån diehtá dån berusta suv.

Dån iesj máhtá viehkev dárbahit vaj nagá doarjjot soabmasav gut nievret vädjá. Soajtá dån aj dárbaha soabmásijn duv vidjurij birra ságástit.